Bu yıl Ramazan Bayramı nedeniyle kamuda 9 gün tatil uygulanacak. Ancak özellikle de hizmet sektöründe çalışmalar devam edecek. Resmi tatillerde çalışanların ise en merak ettiği konuların başında fazla çalışma ücreti, faiz mesai hesaplaması ve fazla çalışma ücretine hak kazanılması konuları yer alıyor.
İşte fazla çalışma ücreti hakkında tüm detaylar...
FAZLA ÇALIŞMA VE FAZLA SÜRELERLE ÇALIŞMA NEDİR?
Ekonomist’te yer alan haberde, İş Kanunu uyarınca haftalık normal çalışma süresi en çok 45 saat olarak uygulanıyor. Bu süreyi aşan çalışmalar ise “fazla çalışma” olarak nitelendiriliyor. Bununla birlikte, işyerindeki haftalık çalışma süresi, Kanun ile belirlenen süreden daha az olacak şekilde belirlenmiş olabiliyor. Bu durumda haftalık 45 saate kadar olmak koşuluyla işyerindeki haftalık normal çalışma süresini aşan çalışmalar “fazla sürelerle çalışma” olarak adlandırılıyor.
FAZLA ÇALIŞMA HESAPLAMASINDA ÖZEL DURUMLAR
45 saat aşılmasına rağmen telafi çalışma ve denkleştirmeden dolayı ekstra ödeme söz konusu olmazken, 45 saat aşılmamasına rağmen günlük 11 saati aşan çalışma, gece 7.5 saati aşan çalışma, ara dinlenme süresinde çalışma gibi hallerde ilave ödeme durumu söz konusu oluyor.
MESAİ ÜCRETİ NASIL HESAPLANIR?
Fazla çalışma karşılığında fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekekiyor. Fazla çalışma ücreti, çalışanın normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli fazlasıdır. Fazla sürelerle çalışma ücreti ise çalışanın normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yirmi beş fazlasıdır. Örneğin, saat ücreti 30 TL olan bir çalışan için fazla çalışma saat ücreti 45 TL olarak hesaplanmalıdır. Söz konusu çalışan için fazla sürelerle çalışma saat ücreti ise 37,5 TL olarak hesaplanmalıdır.
ÖRNEK MESAİ ÜCRETİ HESAPLAMASI
Bir başka örneğe göre ise, haftalık çalışma süresi 40 saat olarak uygulanan bir işyerinde haftada 50 saat çalışan ve saat ücreti 30 TL olan bir çalışan; ilgili haftada (5 saat x 30 TL x 1,25) = 187,5 TL tutarında fazla sürelerle çalışma ücretine ve (5 saat x 30 TL x 1,50) = 225 TL tutarında fazla çalışma ücretine hak kazanacaktır. Yani, fazla çalışması karşılığında çalışana toplamda 187,5 TL + 225 TL = 412,5 TL tutarında ilave ücret ödenmelidir.
HAFTA TATİLİNDE ÇALIŞMA KARŞILIĞINDA FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİ ÖDENİR Mİ?
Hafta tatili, çalışana iş günlerinde çalışmış olması koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az 24 saat olmak koşuluyla verilen dinlenme hakkıdır. Çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenmelidir. Hafta tatilinde çalışan herhangi bir çalışana söz konusu hafta tatili ücretinin yanında, çalışmasının karşılığı olan ücreti de ödenmelidir. Bununla birlikte, hafta tatilinden önceki sürelerde haftalık 45 saatlik çalışmasını doldurmuş ise söz konusu hafta tatili çalışması fazla çalışma yerine geçeceğinden bu süreler için çalışanın ücretinin yüzde elli artırımlı olarak ödenmesi gerekir. Diğer bir anlatımla, haftalık 45 saatlik çalışmasını doldurmuş çalışan hafta tatilinde de çalıştırıldığı takdirde söz konusu hafta tatili çalışması karşılığında 2,5 günlük ücrete hak kazanmış olacaktır.
YARGI KARARI NET
Hafta tatilinde işçinin 1 saatlik çalıştırılması halinde dahi ücretinin tam olarak ödenmesi gerektiği yargı kararları ile sabittir. Bu anlamda işverenler açısından işçinin 1 saat veya 7 saat çalışması arasında bir fark olmamakta, günlük ücreti zamlı olarak ödenmek durumdadır. Hafta tatilinde yapılan çalışma karşılığı hak edilen ücretin aylık ücret içerisinde ödeneceğine ilişkin sözleşmeler uygun görülmemektedir.
RESMİ TATİLLERDE ÇALIŞMA KARŞILIĞINDA FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİ ÖDENİR Mİ?
Fazla çalışma ücreti hesaplaması ile ilgili merak edilen konulardan bir diğeri ise 23 Nisan, 1 Mayıs, 15 Temmuz gibi resmi tatil günlerindeki çalışmalar karşılığında fazla çalışma ücretine hak kazanılıp kazanılmayacağıdır. iş sözleşmelerinde aksi yönde bir hüküm bulunmadığı hallerde ulusal bayram ve genel tatil günlerindeki çalışmalar çalışanın onayına tabidir.
Bununla birlikte, ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışılmasa dahi herhangi bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti çalışana tam olarak ödenmelidir. Ayrıca, ulusal bayram ve genel tatil gününde tatil yapmayarak çalışılması halinde ayrıca çalışılan her gün için bir günlük çıplak ücret işveren tarafından ödenmelidir. Söz konusu ödeme miktarı bireysel veya toplu iş sözleşmesi ile arttırılabilir.
Örneğin; işçinin aylık 9000 TL brüt ücret karşılığı çalıştığını varsaydığımızda; işçi 23 Nisan günü çalışma yapmaması halinde o güne ilişkin ücretini (9000/30=300 TL) tam olarak alacaktır. Çalışma yapması halinde ise ücreti yüzde 100 zamlı olarak (300+300=600 TL) alacaktır.
Kanunda, çalışma süresine ilişkin herhangi bir belirlemede bulunulmadığı için ise söz konusu resmi tatil günlerinde çalışmakla birlikte çalışma süresi bir tam gün olmasa dahi çalışanın 1 günlük ücrete hak kazanması gerektiği kabul edilmektedir.
Diğer bir anlatımla, resmi tatilde çalışan işçiye söz konusu resmi tatil gününde 1 saat dahi çalışmış olsa tam günlük ücreti ödenmelidir. Çalışan, halihazırda haftalık 45 saatlik çalışma süresini doldurmuş ise resmi tatil çalışması fazla çalışma olarak kabul edilmeli ve ücreti yüzde elli artırımlı olarak hesaplanmalıdır. Bununla birlikte, özelikle resmi tatil günlerindeki kısmi çalışmalarda resmi tatildeki çalışması karşılığında hesaplanacak 1 günlük ücret ile fiili çalışma süresi dikkate alınarak hesaplanacak fazla çalışma ücreti karşılaştırılmalı ve çalışan lehine olan tutar dikkate alınmalıdır.
YARGITAY SÖZLEŞMEDEKİ O DETAYI OLUMLU BULMUYOR
Ulusal bayram günlerinde yapılan çalışmalar ekstra olduğu için, sözleşmelere bu ücretlerin ücrete dahil olduğu şeklinde konulacak hükümler yargı tarafından olumlu karşılanmamaktadır. Yine fazla çalışmada uygulanan serbest zaman uygulaması UBGT çalışma günlerine ikame olarak uygulanması Yargıtay tarafından kabul edilmemektedir.
MYNET
