Zonguldak’a özgü olan, Zonguldak dışında kullanılmayan, kent kültürümüze yerel yaşamdan girmiş bazı deyimlerimiz var...
Bir gazoz rakı
Yağcılarda inecek var
Çaydamar’ın borusu
Git kendini Balkaya’sından aşağıya at
Gaca bayırı
Asma’da Osman
Tabakhaneye bok yetiştirmek
Emeğin başkenti Zonguldak
Gibi örnekleri sayabiliriz.
Şimdi bunlara
Fransız şeftalisini ekliyoruz…
FRANSIZ ŞEFTALİSİ…
Zonguldak dışında nektari şeftali olarak bilinen Zonguldaklıların Fransız Şeftalisi ismini verdiği meyve...
Zonguldak’ta Fransız
Şeftalisi diye yetiştirilen pazarda da aynı isimle satın alınan ‘Fransız şeftalisi”nin başındaki Fransız kelimesinin, Zonguldak’ta uzun dönem yaşayan Fransızlardan kaynaklandığını biliyoruz. Fransız mahallesinde ikamet eden Fransızların bahçelerinde yetiştirilip yaygınlaştırdıkları türün, daha önce bilinen tüylü, sulu şeftalinin tadını ve unvanını ekarte etmiş olabileceği büyük olasılık gibi görünüyor.
Nektar şeftalinin dünya tarihindeki yayılımını araştırdığımız zaman Fransız bahçelerinden yayıldığını ve daha ileri götürerek, şeftali tatlıları ve hatta Fransız tostu olarak bilinen türün bu şeftaliden yapıldığını da görüyoruz.
NEKTARİN ŞEFTALİNİN TARİHİ…
Nektarin adını unutan, bir türlü aklında tutamayan pazarcı teyzelerimizin deyimiyle -tüysüz şeftali- Çin ve Doğu Asya’dan yayılmıştır. Erik ve şeftalinin aynı dalda aşılanmasından meydana geldiği bilinen nektarin, tüysüz şeftali diye kendini halk arasında tanıtmıştır. Fakat şeftaliyi ısırdığınızda dudaklarınızda oluşan o tatlı kaşınma nektarin meyvesi yerken olmayacaktır. Parlak ve temiz kabuğu sayesinde daha rahat yenildiği ifade edilir.
Fransa tarihinde de şeftalinin tatlı hikayeleri var. Paris’in banliyölerinden Montreuil’de 17. Yüzyıl’da kurulan şehir bahçeleri, şeftali yetiştirmek için kilometrelerce duvarla çevrilip elverişli hale getirilmiş. Bu bahçelerde yetişen şeftalilerin şanı sadece Fransa’da değil, İngiltere’den Rusya’ya kadar yayılmıştır.
Fransızcada ise şeftali tenli olmak yumuşak, sağlıklı, pembe bir cilde sahip olmak demek. “Avoir la pêche”, enerji dolu, mutlu, keyifli olmak anlamında kullanılır.
Yüksel Yıldırım
Zonguldak Nostalji
