Sadi Uyar YAZDI....

Zonguldak’ın Kurtuluş Günü Hikayesi...

 

Her yıl 21 Haziran’da kutlanan “Zonguldak’ın Düşman İşgalinden Kurtuluşu Günü” 1937 yılında Halkevi yönetim kurulu başkanı Akın Karauğuz tarafından teklif edilmiş, daha sonra 1944 yılında resmi olarak kabul edilmiş.

Araştırmacı yazar Sadi Uyar tarağından derlenen, Zonguldak tarihine not düşmek için aşağıda teklif belgeleri ve kabul oluş belgelerini siz değerli okuyucularımız için paylaşıyoruz.

 "21/04/1937 Tarihli Halkevi yönetim kurulu başkanı Akın Karauğuz’un teklif yazısı

C.H.P Genel Sekreterliğine

ANKARA

Cihan harbini takip adan elim mütareke devresinde yurdun bir çok bucağı gibi Zonguldak’ta düşman işgaline uğramış, Zonguldaklılar da o acı günleri yaşayan yurttaşları gibi yabancı hakimiyetinin boğucu havasını teneffüs etmişler, yabancı boyunduruğun dehşetini , kanayan kalplerinde duymuşlardı.

Halkevimiz, Zonguldak’ın ve Ereğli’nin Transız  kuvvetleri tarafından işgali günlerine ve işgalin sona erdiği zamana ait tarihi hadiseleri, bu arada başlı başına bir kahramanlık destanı olan (Alemdar) vakasını  vesikalarla tevsik ve tesbit ederek bir eser vücuda getirmeyi düşünmüş ve işe başlamıştır:

Bu iş üzerinde çalışırken Fransızların havzayı işgal sebepleri üzerinde durduk Bugün artık tarihe ait bir hatıra olan “Havzaya mevzu Fransız sermayesinin ve Fransa’nın kömür havzasındaki  menafinin emniyet ve selameti “ Fransızların bu müsellah işgal için o zaman ortaya attıkları zahiri bir sebepti.

Hakikatte bu işgalin mana ve mahiyeti, çöken imparatorluğun mirasına konan itilaf devletlerinin birbiriyle yaptıkları bir menfaat yarışı isi.

 

İtalya’nın cihan harbine, itilafçıların zümresi lehine girmesi için Londra da bir pazarlık yapılmış ve bu pazarlıkta harp sonu ganimetlerinden kömür servetlerimiz İtalya’ya peşkeş çekilmişti.

Harp kazanıldıktan sonra, zaten kömür havzamızda iktisadi menfaatleri olan Fransa, İtalyanlardan daha evvel davranarak Havzayı silah kuvvetiyle işgal altına almış ve Zonguldak ta yabancı süngüsünün , yabancı bayrağın, bu cevherli vatan topraklarında parlamasına ve dalgalanmasına şahit olmuş , işgal faciasının ıstırabı ile kan ağlamıştı.

Anadolu’da milli iradeye dayanan Hükümet doğmamış ve bir tek düşman adı altında bütün yurdu ateş çember gibi sıkan bütün dünya emperyalizmine, milli ordu pes dedirtmeye başlamamış, istila kuvvetleri süngüden bir duvara çarpıp başını parçalamamış olsaydı Zonguldak’ın bu işgali hiç şüphesiz ebedi olacak ve bugün endüstrinin   ekmeği olan kömür servetimiz, diğer mübarek yurt parçaları gibi başkalarının mülkiyeti altına girmiş bulunacaktı.

Neşre edeceğimiz esere ait malumat ve vesika toplarken müsellah Fransız kuvvetlerinin Havzamızdan 21 Haziran 1921 tarihinde uzaklaştıkları neticesine vardık. Genel Kurmayın çıkarmış olduğu broşürde de bu Tarih aynen teyit edilmektedir.

( 21 Haziran 1921 ) Tarihini yabancı işgalinden , yabancı süngüden, yabancı bayraktan ve nihayet kömür haznelerimize uzanan haris emperyalist pençeden bir  

(KURTULUŞ GÜNÜ ) olarak kutlamayı düşünüyoruz.

 

Yüksek takdir ve iradenize arzeder, sonsuz saygılarımızı sunarız.

Halkevi Yönetim Kurulu Başkanı

Akın Karauğuz 21/4/I937

 

27.04.1937 tarihinde Teklifin altına altına not düşülmüş

Notta;

Genel Sekretere arz ettim . Bu gün Zonguldak Halkevinde bir Tören yapılmasını esas bakımından uygun buldular.

7 İnci imzaya sunduk 21.05.1937

 

8/Haziran /1937 Tarihinde Dahiliye Vekili  C.H.P Genel Sekreteri adına Giresun Saylavı (Milletvekili) cevap yazısı göndermiş

Halkevi Başkanlığına

ZONGULDAK

Zonguldağın son yıllarının ve Cumhuriyet İdaresi elinde inkişafının bir tarihçesini yazıp neşretmekle Halkevinizin esaslı vazifelerinden birini yerine getirmiş olacaktır.

 

İşgal kuvvetlerinin Zonguldak’tan çekildiği tarihi ele alarak Zonguldak için bir yeni kaynaşma, hatırlama ve inanla güveni tazeleme günü yapılması esas itibariyle muvafık görülmüştür.

 

Şehirlerin bütün mazhariyet ve felaketlerini umumi yurt çerçevesi İçinde,milli duygularda mahallileşmeden yapmanın tam Halkevine yaraşır isabetli tek yol olacağı düşünülerek gün üzerinde durmakla beraber günü vesile ederek asıl telkini yapmak ve asıl heyecanı kuvvetlendirmek esas olmalıdır.

Bugünün “Kurtuluş günü” nden ziyade ”Yeni Zonguldağın İlk günü”,”Zonguldağın milli idareye kavuştuğu gün " şeklinde adlandırılması daha uygun olacaktır.

 

Tören tafsilatının bildirilmesini, binası tamam ve mükemmel olan evinizde yeni ve esaslı başarılara geçmenizi diler, sevgiler sunarım.

Dahiliye Vekili

C.H.P Genel Sekreteri adına

Giresun Saylavı (Milletvekili)

 

23/03/1944 Tarihinde Vilâyet idare Heyeti Reisi Ali Rıza İncealemdaroğlu tarafından C.H.P Genel Sekreterliğine ANKARA’ya yazılmış yazı

 

Yüce Türk Milletinin Büyük Kahramanlık ve hamaseti ve Milli birliğinizin sembolü ve eşsiz şeflerimizin enerjili  idareleriyle düşman işgal kuvvetleri sökülüp yurdumuzun her köşesinden dışarı atıldıkları tarihlerin yıldönümlerini anmak, bu uğurda hayatlarını veren vatanperverlere bir kadirşinaslık olacağı gibi yeni nesil için de bir örnek olması bakımından pek yerinde birer ihtifal (anma töreni )bulunmaktadır.

 

Fransız işgal kuvvetlerinin Zonguldak'ımızdan ayrılmaları tarihi bulunan 21 Haziran 1920 günü yıldönümlerinin bir kaç yıldan beri kutlama töreni yapılmadan geçilmesi Reisliğimizin nazarı dikkatini celbetmiş bulunduğundan, bu vecibenin ifası mevzu Vilâyet İdare Heyetinizce teemmül edilmek üzere bir takrir vermek lüzumuna kail olarak vermiştir.

 

Vilâyet İdare Heyetimizin 11.03.1944 tarih ve 10/223 sayılı toplantısında takrir tezekkür edilerek âzadan o tarihi yaşamış bulunan bazıları Fransız askeri heyetinin kömür havzasında imtiyaz sahibi bulunan Fransız şirketinin hukukunu siyanet kastiyle Zonguldak'a gelmiş ve harekatı hasımanede bulunmadan bir müddet sonra çekilip gitmiş olduğu cihetle böyle bir tören yapılması siyasi bakısından uygun olamıyacağı, diğer bazı âza da o tarihte bazı tezahüratı hasımane vukubulduğu iddiasında bulunarak tören yapılmasının yerinde olduğu mütalaasında bulundukları cihetle keyfiyetin Genel Sekreterliklerinin lüksek takdirlerine arzına karar verilmiştir.

 

Her yıldönümünde muta bir buyrultu olarak tatbik edilmek üzere Yüksek takdirlerinizin emir buyrulmasını üstün saygılarınla istirham ve arz eylerim.

C.H.P.Vilâyet idare Heyeti Reisi

Ali Rıza İncealemdaroğlu

 

 

 

12/07/1944 Tarihinde Vilâyet idare Heyeti Reisi Ali Rıza İnce Alemdaroğlu  kutlama günleri ile ilgili Ankara’ya bir liste gönderen yazısı…

 

Vilâyetimizi ilgilendiren Milli ve mahalli bayram ve büyüklerimizi anma günlerini göstermek  üzere Vilâyet idare Heyetimizce ihzar ve tabettirilen listelerden iki adedi ilişik olarak takdim kılınmıştır.

Parti teşkilâtınızın bütün kademeleriyle Halkevlerinize ve Halkodalarımıza gönderilen işbu cedvellerin, daima göz önünde bulundurularak ayrıca direktif beklemeden bu mutlu gün ve bayramlarımızı kutlamak üzere vaktinde hazırlıklara başlanmasını sağlamak maksadıyla tabettirilerek tevzi edildiğini üstün saygılarımla arz eylerim.

C.H.P.Vilâyet idare Heyeti Reisi

Ali Rıza İnce Alemdaroğlu"

(Haber Merkezi)