Son zamanlarda bölgemizde tavuk yetiştiriciliğinin gelişmesi, yumurta üretiminin artması sonrası ortaya tavuk gübrelerinin nasıl değerlendirileceği sorusu çıktı.
Gübreler değerlendirilmediği takdirde tıpkı endüstriyel atıklar gibi zararlı olabilirler. Tavuk gübresi uygun bir yöntemle işlenmez ve depolanmaz ise, hem besin değerinde kayıplar oluşur, hem toprak yüzeyi ile yer altı sularını kirletir hem de hastalıklarında yayılmasına aracılık eder.
Tavuk gübresi organik yapısı ve içeriği yönüyle çok değerli bir kaynak olmasına rağmen yatırım eksikliği ve ilgisizlik nedeniyle Ülkemizde ciddi bir çevre ve atık sorunu haline gelmiştir. Tarımda organik gübre sıkıntısı çekilirken ve Türkiye gübre ihtiyacının yarısını ithalat yolu ile karşılarken, tavukçuluk işletmelerinin bir yan ürünü olan tavuk gübresinin; kümesler için biyogüvenlik riski ve pis koku nedeniyle önemli çevre problemi oluşturması bir çelişkidir. Bu nedenle tavuk gübresinin çevreyi kirleten ve sağlığı bozan bir konumdan çıkarılması için ekonomik ve uygulanabilir çözümler üretilmesi gerekmektedir.
Tavuklar yedikleri besin değeri yüksek yemlerin tamamını sindiremediklerini için yüzde 35'ini dışkı ile atar. Gübre olarak çıkan atık yüksek kaliteli bitki besin elementlerini içinde barındırır. Tavuk gübresi tıpkı diğer doğal gübreler gibi, toprak üzerine farklı etkilerde bulunarak toprağın tarıma elverişliliğini ve toprağın su tutma kapasitesini yükseltir. Bunun yanında tavuk gübresinin toprakları daha kolay işlenebilir hale getirdiği, toprağa suyun girişini arttırdığı ve yüzey akışını azalttığı, içerdiği humik asit sayesinde toprakta yarayışlılığı kısıtlanan pek çok bitki besin maddesinin yarayışlılığını arttırdığı, tarım ilaçları, ağır metaller ve birçok kirleticinin olumsuz çevresel etkilerini azalttığı, toprağa erozyona karşı dirençli bir yapı kazandırdığı ve bileşiminde bulunan Azot(N),Fosfor( P),Potasyum( K), Kalsiyum(Ca),Magnezyum (Mg), Bakır(Cu) ve Çinko (Zn) elementleri nedeniyle önemli bir bitki besin rezervi oluşturduğu da bilinmektedir. Ayrıca toprağa atılan azot içeren kimyevi gübre yağışa göre bir haftada toprakta çözünürken ve bazen de havaya uçarken, tavuk gübresi 3 yıl yan etkisi olmadan bitkileri besleyecek özelliktedir. Tavuk gübresinin kullanım alanı sadece bitkisel üretimle sınırlı olmayıp çayır ve meralarda, yem bitkilerinde, toprak ıslahı ve ormancılıkta da kullanılabilir.
Özetle ifade etmek gerekirse Türkiye’de gübre kullanımı yetersizdir ve Anadolu toprakları tavuk gübresindeki azota ve diğer besin öğelerine muhtaç durumdadır.
Tavuk gübresinin işlenmesini gerektiren önemli bir neden de hastalıkların yayılmasını önlemektir. Öte yandan Ülkesel hastalık kontrolü programlarının başarısı için hasta hayvanların yok edilmesi kadar gübre işleme de önem arz etmektedir.
Topraklarımızın organik madde bakımından fakir olmasına karşın bu eksikliği gidermede önemli bir kaynak olan tavuk gübresini kullanmama çelişkisinden, Türkiye mutlaka kurtulmalıdır. Bu konuda Yumurta Üreticileri Merkez Birliği olarak önerilerimiz şunlardır:
Tavuk gübre işleme tesislerinin kuruluşu Üretici Birlikleri vasıtasıyla desteklenmeli ve ucuz kredi temin edilmelidir.
Tavuk gübresinin işlenmesi amacıyla kurulacak (sadece enerji amaçlı değil) tesisler ve alınacak makine teçhizat kırsal kalkınma yatırımları hibe kapsamına alınmalıdır.
Ruhsatlı tesislerde üretilmiş tavuk gübresi kullanan çiftçilere destek verilmelidir.
Tavuk gübresinin bitkilerde kullanım şekli ve miktarı konusunda çiftçi eğitimleri yapılmalıdır.
Tavuk gübresinin mera ıslahında ve ormancılıkta kullanımı teşvik edilmelidir.
Evsel atıkların toplanmasında ve değerlendirilmesinde nasıl belediyeler bir sorumluluk yükleniyorsa tavuk gübresinin değerlendirilmesinde de valilikler ve il özel idareleri, belediyeler kamusal bir rol üstlenerek üreticilere yardımcı olmalıdır.
