Alman coğrafyacı Heinrich Kiepert, 1886`da çizdiği haritada, Mariandny Bölgesi`nde daha önce hiç bilmediğimiz bir isim yayınlamış. Zonguldak şehrini "Sandraka" olarak veren Kiepert, Üzülmez Nehri`ni ise Kaltichoros Fl (καλλίχορος) "Fl.=fluss ‘Nehir’" olarak veriyor. "Kaltichoros ismini ilk defa yazıyorum."

Mariandyoi (Mariandny) Bölgesi bu haritada Sakarya Irmağı`ndan ( Sangarios Fl.) başlıyor. Sandaraka (Zonguldak) Kaltichoros (Üzülmez Nehri) son nehir olarak veriyor.

Alman coğrafyacının çizdiği bu harita, 1886`da olabilir fakat Heinrich Kiepert aslında M.Ö Batı Karadeniz haritasını çiziyor.

Türklerin Anadolu`ya gelmesinden çok daha önce; M.Ö`den beri Anadolu tıpkı bugünkü gibi bölgelere ayrılıyordu.Bu isimlerin bazılarını aslında halen kullanıyoruz.Bunlardan biri mesela “Kapodokya” veya "Galata"...

İstanbul Boğazı`ndan Filyos Çayı`na kadar olan bölge ise, Bityhnia Bölgesi.

Bityhnia`nın, Sakarya Irmağı ile Filyos Çayı arasında kalan bölgeye`de "Mariandny" adı veriliyor. Heinrich Kiepert`in bu haritasında ise; Sandraka son sınır olarak çizilmiş. (Aslında bir çok Antik haritada bu sınır Filyos Çayı olarak verilir.)

Zonguldak ile Bartın Irmağı arasında ki bölgeye ise "Kaukones" Bölgesi denmiş.Bunun nedeni Trak kabilesi olan "Coukones Halkı"nın bu bölgede yaşaması.

Partenios`dan (Bartın Irmağı) sonra ise "Paphlakonia" başlıyor.

Daha önceki yazılarımda Üzülmez Irmağı`nın diğer isimlerini yazmıştım.

Size "Jaruk" isminden bahsetmiştim.Bunun ile ilgili haritalarda yayınlamıştım. Üzülmez veya Çaydamar deresinin bir diğer adı ise Soonautes…

(Bütün nehirler dereler döküldüğü yerin ismini alır.Fakat Zonguldak`ta bu biraz karışık.Üzülmez deresi diyen de var Çaydamar diyende. Sanırım bunun nedeni bu iki akarsu kıyıya çok yakın yerde birleşmesinden kaynaklanıyor.Aslında bu mantığa göre Acılık Deresi olması gerek.)

Bu derenin diğer adını da "Soonautes" olarak vermiştik.; Antik Çağ`da "denizcileri kurtaran" anlamına geliyor.Karadeniz kabardığında sandalların kaçtığı yer olarak tasvir edilmiş.

Biz bugün dere ibaresi kullansak da, tarihte "Irmak" ibaresi ile tanımlamışlar. Herhalde Irmak olmasının nedeni, yağışlı havalarda derenin karakterinin birden değişmesinden kaynaklanıyor. Biliyorsunuz akarsuları biz büyüklüklerine göre adlandırıyoruz.Küçükten büyüye; dere ,çay , ırmak , nehir olarak sıralayabiliriz.Sakarya nehri,Filyos Çayı. Bu iki akarsuya göre, Zonguldak Limanı`na akan suyun, "dere" olması gerekiyor. Fakat şiddetli yağışlarda bu iki akarsularından farksız hale geliyor.

Akarsulardan bahsetmişken şunu da ekleyeyim.Bölgede yaşayan halk Filyos Çayı`na hep ırmak demişlerdir.

Haritanın değir ayrıntılarında başka nehirlerde var. Ereğli`de "Lykos Irmağı",

Akçakoca yakınında Melen Çayı olduğunu tahmin ettiğim "Hypios". Alaplı`da "Elaios" . Değirmenağzı`nda ise "Oxinas". Ereğli`de, Köseağzı sahili`ne akan su ise," Kesseh".

Mariandny`in güney sınırı ise Clodiapolis`dir. (Bolu)

 

Mariandny şehirleri ise şöyledir ;

Heraclia (Ereğli)

Elaeus (Alaplı)

Diapolis,Lillion (Akçakoca)

Kesseh ,(Köseağzı)

Poseideion,( Kandilli veya Armutçuk)

Tyndarida ,(Armutçuk ile Kireçlik arasında bir mesafe)

Nymphaion, (Çavuşağzı Sahili)

Büyük Oxsinas (Değirmenağzı)

Krenides (Kilimli)

Pyslla (Çatalağzı)

Tieios (Filyos)

Sandaraka (Zonguldak)

 

(Alman coğrafyacı Heinrich Kiepert,1841-1848 yılları arasında Anadolu'ya dört kez seyahat etti.1844'te "Karte des Osmanischen Reiches in Asien" dahil olmak üzere bölgenin iki haritasını çıkardı. 1894'te "Formae orbis antiqui" adlı Antik Çağ atlasını yayınladı.)

Hayati YILMAZ ile
Zonguldak Tarih