Başkan Osman Balemir; “Amelebirliği İşçi-İşveren-Devlet üçlüsünün yönetiminde bulunduğu, dayanışmayı esas alan örnek bir kuruluştur”

Ereğli Kömür Havzası Amelebirliği Biriktirme ve Yardımlaşma Sandığı kuruluşunun 94. Yılını kutluyor

Amelebirliği Başkanı Osman BALAMİR’inkonu ile ilgili basın bürosundan yaptığı basın açıklaması şöyle.

 “Cumhuriyetimizle yaşıt olan Kuruluşumuzun bugün 94. yılını sevinç ve kıvançla kutluyoruz. Hedefimiz Sandığımızı Cumhuriyetle birlikte ilelebet yaşatmaktır.

Ulusal Kurtuluş savaşımız devam ederken, Zonguldak kömür ocaklarında zor şartlarda çalışan maden işçilerinin çalışma koşullarını düzenleyen 151 sayılı Havza-i Fahmiyye Amele Kanunu, TBMM tarafından 10 Eylül 1921 tarihinde kabul edilmesi ile  bu Kanunun 4. maddesine göre Amelebirliği Biriktirme ve Yardımlaşma Sandığının temelleri atılmıştır.

22 Temmuz 1923 tarihinde Bakanlar Kurulu (İcra Vekilleri Heyeti) tarafından onaylanan Amelebirliği Talimatnamesi ile ülkemizin ilk sosyal yardım kuruluşu fiili olarak hayat bulmuştur.

Bu kanun ile kazazede ve hasta maden amelesinin bilhassa amele eş ve çocuklarının bakımları sağlanmıştır.

Sandığımız kuruluşundan günümüze, üyelerine sağladığı ekonomik ve sosyal yardımlarıyla, önemini koruyan bir kuruluş olmuş,  hizmetlerini geliştirerek sürdürmüştür.              

Amelebirliği üyelerine, geçici iş göremezlik yardımı, çalıştıkları kurumdan ayrılanlara son yardım, yüksekokulda okuyan üye çocuklarına öğrenim yardımı, üyenin ve aile bireylerinin ölümü halinde cenaze yardımı,  ihtiyaçları halinde talep eden üyeye ödünç para yardımları  ile iş kazaları yardımları yapmaktadır.

Sandıkça üye ve aile bireylerine yapılan ekonomik ve sosyal yardımlar üyelerimize ve Zonguldak ekonomisine katkı sağlamaktadır.         

Üyelerimizin yüksekokulda okuyan çocuklarına yapılan karşılıksız öğrenim yardımının, yöre halkımızın eğitim düzeyinin yükselmesine ciddi katkılarda bulunduğu kuşkusuzdur.

Amelebirliği İşçi-İşveren-Devlet üçlüsünün yönetiminde bulunduğu, dayanışmayı esas alan örnek bir kuruluştur.

Yukarıda belirtilen hizmetleri artırmak bu hizmetleri güvence altına almak adına gelişen teknolojik yapılanmaya dayalı bankaların finans sektörlerini izleyerek beyin olarak kurumsallaşmak geleceğe daha güvenle bakacak hale gelmek zorunluluğumuzu unutmuyoruz.

2016-2017 yıllarında önemli yatırımlar yapma kararı alan sandığımız, istihdam, güç ve üyelerimizin geleceğini güvence altına almak adına Ankara Konukevinin yenilenme ve Zonguldak merkezli 500 kişilik kız yurdu, otopark ve işyeri yapım işini sürdürüyor.

Değerli işçi kardeşlerimizin daha güvenli mutlu ve sağlıklı yaşam koşullarına kavuşması dileğiyle Yönetim Kurulumuz adına, Amelebirliğinin kuruluşunda emeği geçen başta önderimiz Mustafa Kemal ATATÜRK ile dava arkadaşlarına şükranlarımızı sunuyor, ülkemizin kalkınması için çaba harcarken hayatını kaybeden maden ve enerji işçisi şehitlerimizi rahmetle anıyoruz.

Ülkemizde ve Dünyada örnek olan Kuruluşumuzun 94. Yılını kutluyor, kurucularına şükranlarımızı sunuyoruz.”          

 

AMELEBİRLİĞİ                                                                                                                                          

 

1921 yılında kurulan Amele Birliği, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı, yönetim, işleyiş ve denetimi kendi yönetmeliğine göre yapılan, idari ve mali açıdan özerk tüzel kişiliğe sahip bir sosyal güvenlik kuruluşu olarak faaliyet göstermektedir. Türkiye Taşkömürü Genel Müdürlüğü, Karaelmas Elektrik Dağıtım A.Ş., Çatalağzı İşletme Müdürlüğü ve Türkiye Elektrik Üretim-İletim A.Ş. Kuzey-Batı Anadolu Şebeke İşletme Grup Müdürlüğü?nün Zonguldak ve Ereğli Kömür Havzasında çalışan işçilere ilave sosyal güvenlik yardımı yapma amacı taşımaktadır. Amele Birliği, kapsamında bulunan personele geçici işgöremezlik yardımı, tedavi yardımları, öğrenim, cenaze, defin, iş kazası yardımları ile ikraz yardımları yapmaktadır. Prim oranı %3 olup, zorunlu üyeler için yarısı işveren yarısı da işçi tarafından, gönüllü üyeler için ise tamamı işçi tarafından ödenmektedir. Sandık üyesi işçiler aynı zamanda 506 Sayılı Kanuna tabi olduklarından, geçici işgöremezlik ödeneğini SSK’dan talep etmektedir. Ancak, yasada öngörülen koşullar mevcut bulunmadığı için edimleri elde edemeyen sigortalıların açıkları sandık tarafından telafi edilmektedir. 506 Sayılı Kanun kapsamına girmeyen büyükanne, kardeş gibi bazı sigortalı yakınlarına sandık tarafından sağlık hizmeti sunulmaktadır.

 

AMELEBİRLİĞİ BİRİKTİRME VE YARDIMLAŞMA SANDIĞI TARİHÇESİ

 

Zonguldak kömür madenleri 1848 yılında işletmeye açılmıştır. 1848 - 1958 yılları arasında ne maden işçiliğini ve ne de çalışma yaşamını düzenleyen bir mevzuat bulunuyordu. 1858 tarihli Arazi Kanunu ile 1861 tarihli Maadin Nizamnamesi de Zonguldak havzasında uygulanmamıştı.

 

1867 tarihinde Zonguldak kömür madenleri için çıkartılan Dilaver Paşa Nizamnamesi (Tüzük), bu açıdan havzada iş yaşamını düzenleyen iş hukukuna ilişkin ilk mevzuattır.

 

İşçi haklarının korunması, işçi sağlığı ve güvenliği açısından son derece yetersiz olan Dilaver Paşa Nizamnamesi'yle diğer Talimatnameler (Yönetmelik'ler) 1921 tarihli ve 151 sayılı Havzai Fahmiyye Amele Kanunu'na kadar yürürlükte kalmıştır.

 

Bu dönemde Havza'da tam bir vurgunculuk dönemi yaşanmıştır. Sadece insan gücüne dayalı olarak yapılan işletmecilik sonucu birçok işçi iş kazaları sonucu yaralanmış, sakat kalmış veya ölmüştür.

 

Ocaklara yakın köylerden temin edilen işçiler hiçbir sosyal hakkı olmadan, çok düşük ücretlerle, hatta günlük bir ekmek parasına çalıştırılmaktaydı.

 

Genelde ocak işletmecileri, yabancı şirketler kömür kampanyaları idi. Bu kampanyalar işletmecilik ile ilgili geniş yetkilere sahip olmuşlar, bu yetkilerini olabildiğince işçileri sömürerek kullanmışlardır.

 

Herhangi bir iş kazasında yaralanan veya sakat kalan işçiler, hiçbir hak talep edemeden köylerine döner, ocaklarda ölenler ise etrafında yakını yoksa ortada kalırdı.

 

Taşkömürü havzasındaki huzursuzluk büyüktü ve bu sıkıntılı dönem yeni Türkiye Devletini de rahatsız ediyordu.

 

Kuvayi Milliyeciler, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılışını (23 Nisan 1920) izleyen Hükümetleşme devresinin ilk aylarında (2 Mayıs 1920), stratejik önemini dikkate alarak, Zonguldak Kömür Havzasını derleyip toparlamak için harekete geçmişlerdir. Bu devrede kömürün satışı tamamen serbest bırakılmış, ocaklarda çalışan işçilerin askerlikleri ertelenmiştir.

 

TBMM Hükümeti, memleketi düşmanlardan kurtarmak için bir yandan savaşlar yaparken memleketin çeşitli kesimlerinde mahalli ve ekonomik tedbirlerin alınmasını da gerekli görmüştür. Nitekim TBMM Reisi Mustafa Kemal Atatürk tarafından Amele Kanunu çıkarılması konusu Meclise getirilmiş, kabul edilerek o zamanın Umuru İktisad Vekili Sayın Celal BAYAR görevlendirilmiştir.

 

Havza tetkike alınmış, alınması gereken önlemler belirlenmiş, çalışma hayatının ve imtiyazlı kömür şirketlerinin hukuki durumu nazara alınarak meclis müzakereleri sonucunda kısa adıyla "Havza-i Fahmiyye Amele Kanunu" çıkarılmıştır.

 

15 maddelik kanun o döneme göre, işçilere ve çalışma yaşamına yenilikler getirmiştir. Kanunun 4. maddesi de her işletmede İhtiyat ve Teavün Sandığı kurulmasını emretmiştir. 151 sayılı Havza-i Fahmiyye Amele Kanununun 4. maddesinde yer alan "Alelumum Madenciler, Nizamname-i mahsusuna tevkifan amele tarafından teşkil olunacak İhtiyat ve Teavün Sandıkları'na beher mah zarfında istihdam edecekleri amele ücurat-ı umumiyesinin yüzde birinden dun olmamak üzere muavenet-i nakdiyede bulunmağa mecburdurlar." şeklindeki hükümle, Amelebirliği Biriktirme ve Yardımlaşma Sandığının ilk temelleri atılmıştır.

 

Bu kanun ile kazazede ve hasta maden amelesinin bilhassa amele eşlerinin ve çocuklarının bakımları imkanı getirilmişti.

 

Amalebirliği 1923 yılının Kanunuevvel (Aralık) ayı içinde Maden Müdürü ve Amelebirliği'nin İlk Reisi Esat Bey'in bir nutku ile açılmıştır.

 

22 Temmuz 1923 tarihinde Bakanlar Kurulu (İcra Vekilleri Heyeti) tarafından onaylanan Amelebirliği Talimatnamesi ile ülkemizin ilk sosyal yardım kuruluşu fiili olarak hayat bulmuştur.

 

TTK'da çalışan işçiler ile TEAŞ Çatalağzı -B- Termik Santralında çalışan işçiler Sandığı zorunlu üyesidir. Yaklaşık üye sayısı 20.000'dir.

 

Amelebirliği, ilk kurulduğu yıllarda İktisat Vekaleti'ne bağlı iken, Hükümet'te,1946 yılında söz konusu Bakanlığın bir birimi olan İş Dairesi'ni bu Bakanlıktan ayırarak Çalışma Vekaleti'nin kurulmasından sonra Amelebirliği bu Bakanlığa bağlanmıştır.

 

Daha sonra, 17.11.1974 tarihli Cumhurbaşkanlığı Teskeresi ile Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın kurulması üzerine, Amelebirliği bu Bakanlığa bağlı bir birim olarak faaliyetini sürdürmüş olup, 14.12.1983 yılında Çalışma Bakanlığı ile Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı adı altında bir Bakanlık çatısı altında birleştirilmesi sonucunda da Amelebirliği bu Bakanlığın bağlı kuruluşu olarak faaliyetini sürdürmeye devam etmektedir.