6 ŞUBAT 1916, RUS UÇAKLARININ ZONGULDAK’I BOMBALAMASI…
Zonguldak tepelerine konuşlanmış bataryaların ve askeri birliklerin öncelikli sebebinde, birinci dünya savaşında Zonguldak’ta yaşanılan, dünyanın ilk stratejik hava saldırısına maruz kalmasının önemi büyüktür... Bunu kayıtlı Türk ve Rus arşivleri belgeliyor.
Zonguldak limanı ve kömür tesisleri, Rusların savaş sürecinde geliştirdiği M-5 serisi deniz uçaklarını casusluk ve bombardımanda kullandığı ilk bölgedir. Savaşta Zonguldak’tan çıkartılan kömürün Türk donanması ve sanayisi için işlevselliği, stratejik bölge ilan edilmesinde ve hedef olmasında düşman için kaçınılmaz olmuştur.
Savaş uçaklarının ilk kez tarih sahnesine çıktığı birinci dünya savaşında, yeni üretilmiş uçaklar kısıtlı ve lokal kullanım olanağı sağlamıştır. Uçuş mevzilerinin kısa olması, deniz ötesi kullanıma imkan vermemesi ve uçak gemilerinin tasarı aşamasında olmasından dolayı uçaklar görev yerine gemiler üzerinde taşınmış, havalanması için güzel hava şartlarının oluşması beklenmiştir, suya iniş ve çıkışı vinçler sayesinde olmuştur. Bombardıman olanağı yeterli olmadığı için daha çok kısa süreli casus uçuşlarında kullanılmıştır.
Birinci dünya savaşının başladığı 1914 yılından itibaren savaş süresince Rus savaş gemileri Zonguldak, Ereğli, Kireçlik ve Kilimli’yi zaman-zaman top ateşine maruz bırakmışlardır. Bölgenin ve Zonguldak’’ın güvenliğini sağlayan başta “Yavuz” ve diğer savaş gemileri Rusların bu saldırılarını düşmana büyük zayiat vererek geri püskürtseler bile, Rusların 1915 yılında test uçuşlarında Başarlı olan M-5 modeli su uçağı ilk defa 6 Şubat 1916 tarihinde Zonguldak’ı havadan bombalayarak tarihe, Zonguldak’ın ilk hava saldırısı ve dünyanın ilk steratejik hava saldırısı olarak kaydedilmiştir. Bu saldırı Ruslara istedikleri başarıyı sağlayamadığı gibi uçakların gemilere dönüş serüvenini de kabusa dönüştürmüştür.
Rusların Karadeniz'de iki uçak ana gemisi vardı. Bunlar Rus donanması refakatinde Türk kıyılarında zaman-zaman keşif ve gözetleme görevleri yapmaktaydılar. Bu gemilerden denize indirilerek uçurulan Rus uçakları Zonguldak, Giresun ve Tirebolu limanlarını bombardıman yaptılar.
1 Şubat 2016 yılında bir grup Rus deniz donanması Zonguldak limanında büyük gemilerin beklemede olduğunu üslerine bildirdi. Güvenliği sağlayan Türk gemileri bölge dışındaydı, 6 Şubat 1916'da iki muhrip refakatinde, “İmparator Alexander” ve “Empereur Nicolas” iki uçak ana gemisi Zonguldak'ı bombardıman etmek için 20 mil açıkta konuşlanarak bomba yüklü uçaklarını sudan havalandırdı. Bu sırada bölgeye gelen bir Alman denizaltısı torpido taarruzu ile bu bekleme yapan gemileri torpido ateşine tuttu, İmparator Alexander gemisi yara alınca uçak gemileri kaçmak zorunda kaldılar.
Bu gemilerden uçurulan iki düşman uçağı parçalı bulutlu kötü bir havada, Rus Teğmen Essen komutasında 37 numaralı M-5 uçakları ile saat 10.30’da havalandı. Her bir uçağa aparatla bağlanmış ikişer adet 10 kg.lık bomba bağlıydı. Zonguldak limanı üzerinde 900-1100 metre yükseklikten 4 adet bombasını hedeflere bıraktılar. 3 adet bomba Limanda kömür yükleyen “İrmingat” ve “Şirketin Nusret” gemisinine hasar verdi. Bombalardan bir tanesi demiryolu kavşağı ve yanındaki beyaz binaya hasar verdi. Ancak taşıma gemilerinin bölgeden kaçışları uçakların havada kalmasına sebep oldu, kötü havada yollarını bulmakta zorluk çektiler, Kilimli topçu bataryalarından yoğun ateş altında kaçarak, sahil boyunca ilerleyip yerleşim dışı bir sahil bölgesine zorunlu iniş yaptılar. Daha sonra Rus muhriplerinin yedeğine alınarak kaçmayı başardılar.
Yüksel Yıldırım-2017
Kaynak: Автор: Aleksander-tayyareci
