Yoksulluk ve Yaşam Koşulları İstatistiklerinin hesaplandığı Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması 2025 yılı sonuçlarına ilişkin gelir bilgileri, bir önceki takvim yılı olan 2024 yılını referans almaktadır. Gelir ve yoksulluk hesaplamalarında hanehalkı gelirleri; hanehalkı büyüklüğü ve kompozisyonu dikkate alınarak eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine dönüştürülmektedir.
Toplumun genel düzeyine göre belirli bir sınırın altında gelire sahip olan bireyler göreli anlamda yoksul sayılmaktadır. Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50'si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, yoksulluk oranı 2025 yılında 0,6 puan azalarak %13,0 oldu. Medyan gelirin %60'ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre hesaplanan yoksulluk oranı ise son yılda yine 0,6 puan azalarak %20,6 olarak gerçekleşti.
Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %40'ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 0,7 puanlık azalış ile %6,2 olarak gerçekleşti. Medyan gelirin %70'i dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre hesaplanan yoksulluk oranı ise bir önceki yıla göre 0,2 puanlık azalış ile %28,7 oldu.
En düşük yoksulluk oranı %3,9 ile çekirdek aile bulunmayan hanelerde gerçekleşti
Hanehalkı tipine göre eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50'si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranlarına bakıldığında; çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarında yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 6,9 puan azalarak %3,9, tek kişilik hanehalklarında ise 1,1 puan azalarak %5,4 olmuştur. En az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanehalklarının yoksulluk oranı 0,4 puan azalarak %17,5, tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının yoksulluk oranı ise 0,5 puan azalarak %12,9 oldu.
En yüksek yoksulluk oranı bir okul bitirmeyenlerde görüldü
Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50'si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranına göre; bir okul bitirmeyenlerin %23,8'i, lise altı eğitimlilerin %13,0'ı, lise ve dengi okul mezunlarının ise %7,5'i yoksul olarak hesaplandı. Yükseköğretim mezunları ise %2,5 ile en düşük yoksulluk oranına sahip grup oldu.
Maddi ve sosyal yoksunluk oranı %11,9 oldu
Maddi ve sosyal yoksunluk oranı hesabında hane düzeyinde sorgulanan değişkenler; otomobil sahipliği, ekonomik olarak beklenmedik harcamaları yapabilme, evden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayabilme, kira, konut kredisi ve faizli borçları ödeyebilme, iki günde bir et, tavuk, balık içeren yemek yiyebilme, evin ısınma ihtiyacını karşılayabilme ve mobilyaları eskidiğinde değiştirebilme durumudur.
Bu oran için fert düzeyinde toplanan değişkenler ise; eskimiş giysileri yerine yenisini alabilme, düzgün iki çift ayakkabıya sahip olabilme, ayda en az bir kez tanıdıkları ile toplanabilme, ücretli boş zaman faaliyetlerine katılabilme, kendini iyi hissetmek için bir miktar para harcayabilme ve kişisel amaçlı kullanım için internet sahipliği olarak belirlenmiştir.
Yukarıda belirtilen on üç maddenin en az yedisini ekonomik nedenlerle karşılayamayanların oranı olarak tanımlanan maddi ve sosyal yoksunluk oranı; 2024 yılında %13,3 iken 2025 yılı sonuçlarında 1,4 puan azalarak %11,9 olarak tahmin edildi.
Sürekli yoksulluk oranı %13,6 oldu
Dört yıllık panel veri kullanılarak hesaplanan sürekli yoksulluk oranı, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %60'ına göre son yılda ve aynı zamanda önceki üç yıldan en az ikisinde de yoksul olan fertleri kapsamaktadır. Buna göre, 2025 yılı sonuçlarına göre sürekli yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 0,1 puan azarak %13,6 oldu.
Göreli yoksulluk oranı en düşük TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) bölgesinde gerçekleşti
İBBS 2. Düzey bölgelerinin her biri için eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50'sine göre hesaplanan yoksulluk sınırına göre, gelire dayalı göreli yoksulluk oranının en yüksek olduğu bölgeler; %14,5 ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli), %14,3 ile TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop) oldu. Göreli yoksulluk oranı en düşük olan İBBS 2. Düzey bölgeleri ise %4,6 ile TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır), %6,3 ile TRB1 (Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli) oldu.
Yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında olanların oranı %27,9 oldu
Yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında olanlar; göreli yoksulluk, maddi ve sosyal yoksunluk ile düşük iş yoğunluğu göstergelerinin en az birinden yoksun olanları ifade etmektedir. Son yıl sonuçlarına göre fertlerin %27,9'u yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında kaldı. Bu oran yaş gruplarına göre incelendiğinde; 0-17 yaş grubunda %36,8, 18-64 yaş grubunda %25,1, 65 ve üstü yaş grubunda ise %22,8 olarak tahmin edildi.
Nüfusun %3,9'u dört yıl boyunca yoksulluktan çıkamazken, %75,0'ı hiç yoksul olmadı
Dört yıllık panel veri kullanılarak medyan gelirin yüzde 50'sine göre hesaplanan yoksullukta kalma süresi incelendiğinde, dört yıl boyunca (panel süresince) fertlerin %10,3'ü bir yıl, %6,8'i iki yıl, %4,1'i üç yıl, %3,9'u ise dört yıl yoksullukta kaldı. Nüfusun %75,0'ı ise dört yıl boyunca hiç yoksulluk sınırının altında kalmadı.
Nüfusun %28,8'i sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçevesi problemleri yaşıyor
Kurumsal olmayan nüfusun %28,8'i sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçeveleri vb. problemler yaşarken %27,9'u konutunda izolasyondan dolayı ısınma sorunu, %22,1'i trafik veya endüstrinin neden olduğu hava kirliliği, çevre kirliliği veya diğer çevresel sorunlarla karşılaştı.
Taksit ödemesi veya borcu olanların oranı %56,4 oldu
Geçen yıla göre konut alımı ve konut masrafları dışında borç veya taksit ödemesi olanların oranı 0,4 puan azalarak %56,4 oldu. Nüfusun %5,0'ına bu ödemeler yük getirmezken %37,7'sine biraz yük getirdi, %13,7'sine ise çok yük getirdi. Konut masraflarının çok yük getirdiği hanelerin oranı 0,7 puan azalarak %12,9 olurken, bu masrafların biraz yük getirdiği hanelerin oranı 0,6 puan artarak %71,8 oldu. Konut masraflarının yük getirmediğini belirten hanelerin oranı geçen yıla göre 0,1 puan artış ile %15,3 olarak hesaplandı.
Fertlerin %50,5'i evden uzakta bir haftalık tatil masraflarını, %35,1'i iki günde bir et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafını, %25,1'i beklenmedik harcamaları, %19,6'sı evin ısınma ihtiyacını, %58,0'ı ise eskimiş mobilyaların yenilenmesini ekonomik olarak karşılayamadığını beyan etti.
Kendilerine ait bir konutta yaşayanların oranı %57,1 oldu
Oturulan konuta sahip olanların oranı geçen yıla göre 1,0 puan artarak 2025 yılında %57,1 olarak hesaplanırken, kirada oturanların oranı %27,0, lojmanda oturanların oranı %0,9, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise %15,0 oldu.